Αυτοάνοσα Νοσήματα και Ψυχολογία: το παράδειγμα της ρευματοειδούς αθρίτιδας

Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι χρόνιες νόσοι στις οποίες το ανοσοποιητικό μας σύστημα βρίσκεται σε υπερδραστηριότητα και επιτίθεται στον ίδιο τον οργανισμό, καταστρέφοντας τα υγιή του στοιχεία. Τα πιο κοινά αυτοάνοσα νοσήματα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο διαβήτης τύπου Ι, η ψωρίαση, η ελκώδης κολίτιδα, ο ερυθηματώδης λύκος κ.α. Η διάγνωση των αυτοάνοσων νόσων είναι πολύπλοκη και παίρνει χρόνο καθώς πολλές φορές τα συμπτώματα παρερμηνεύονται και “αποπροσανατολίζουν” τους ειδικούς. Για παράδειγμα, ένα κοινό σύμπτωμα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι το μούδιασμα στα χέρια. Πολλοί ειδικοί παραπέμπουν λανθασμένα τον ασθενή για ψυχοθεραπεία ή ψυχιατρική αξιολόγηση, καθώς το μούδιασμα εμφανίζεται και σε περιπτώσεις άγχους και πανικού. Αντίστροφα, πολλοί ασθενείς προσέρχονται με φόβο ότι έχουν σκλήρυνση και τελικά το μούδιασμα οφείλεται στο στρες.
Αν και η αιτιολογία των εν λόγω νοσημάτων είναι επίσης πολύπλοκη και ακόμα ασαφής, ολοένα και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν την συσχέτιση των αυτοάνοσων με το στρες. Δεν είναι ξεκάθαρο αν το στρες προκαλεί την εμφάνιση του αυτοάνοσου, σίγουρα ωστόσο επιδεινώνει την κατάσταση. Αντίστοιχα, η εμφάνιση ενός αυτοάνοσου πυροδοτεί μεγάλο φόβο και άγχος διαιωνίζοντας έτσι τον φαύλο κύκλο.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα και κατάθλιψη
Πολύ συχνά η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται μαζί με κατάθλιψη. Ακόμα δεν είναι σαφές αν η θλίψη και το στρες είναι συνέπειες ή ακόμα ένα σύμπτωμα του αυτοάνοσου. Παρά την συχνότητα του φαινομένου, πολλοί ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν αξιολογούνται ψυχιατρικά με αποτέλεσμα η κατάθλιψη να μην διαγιγνώσκεται και να μην αντιμετωπίζεται. Σύμφωνα με έρευνες, αν η κατάθλιψη αγνοηθεί, τότε η θεραπεία για την αρθρίτιδα θα είναι λιγότερο αποτελεσματική. Η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, όπως εντονότερο πόνο, μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις και μείωση παραγωγικότητας στην εργασία. Όταν ο ασθενής ακολουθεί θεραπεία και για τα δύο προβλήματα, υπάρχει καλύτερη πρόγνωση.
Αυτοάνοσα και ψυχοθεραπεία
Η φαρμακευτική αγωγή και η φυσική άσκηση βοηθούν πολύ. Ακόμα, η ψυχοθεραπεία είτε σε ατομικές συνεδρίες, είτε σε ομάδες ατόμων με την ίδια πάθηση, είναι εξαιρετικά σημαντική. Ο ασθενής μαθαίνει υγιείς τρόπους διαχείρισης του στρες και των συναισθηματικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει. Όταν νοηματοδοτηθεί η εμπειρία του ασθενή, θα εκφραστεί η επιθετικότητα και η δυσφορία που δεν μπορούσε να εκφραστεί παλιότερα με αποτέλεσμα να στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού. Ο ασθενής θα καταλαβαίνει καλύτερα το σώμα του και τα συμπτώματά του και θα φροντίζει ώστε να αποτρέψει την έξαρσή τους.