Θέτοντας υγιή και προστατευτικά όρια

Τα όρια είναι ουσιώδη για την λειτουργία των σχέσεων, είτε μιλάμε για συντροφικές, φιλικές ή επαγγελματικές σχέσεις. Προκειμένου η σχέση να είναι ασφαλής και ανακουφιστική, πρέπει όλα τα μέλη να αισθάνονται ότι υπάρχει σεβασμός και όχι παραβίαση των προσωπικών τους ορίων.
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν καταπίεση σε μια σχέση, όταν κάποιος πάει να καταπατήσει τα όρια τους, αγνοώντας τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες. Η διατήρηση μιας τέτοιας σχέσης μπορεί να πηγάζει από χαμηλή αυτοπεποίθηση του ατόμου, φόβο απώλειας της σχέσης ή δυσκολία στην έκφραση θυμού ή δυσφορίας. Έτσι χωρίς να το συνειδητοποιεί πάντα, μπορεί να βρίσκεται σε μία άνιση σχέση οπού φθείρει και αδικεί το ίδιο το άτομο.
Σε γενικές γραμμές, η παραβίαση των ορίων μπορεί να εκδηλωθεί με τους εξής τρόπους:
• Λεκτικά: όταν κάποιος δεν αφήνει τον άλλο να μιλάει, ανεβάζει τον τόνο της φωνής του ή του φωνάζει, προσβάλει και επιτίθεται λεκτικά
• Συναισθηματικά: όταν χρησιμοποιεί εναντίον του ατόμου κάτι που του έχει εκμυστηρευτεί, κάνει επικριτικά σχόλια, κοροϊδεύει και το ντροπιάζει, προσπαθεί να το κάνει να αισθανθεί τύψεις και ενοχή, απαιτεί να αφιερώσει χρόνο και ενέργεια στις υπηρεσίες του, χειραγωγεί το άτομο για το δικό του συμφέρον και απειλεί ότι θα φύγει από την σχέση αν το άτομο δεν υπακούσει.
• Σωματικά: όταν κάποιος εισβάλει στον προσωπικό χώρο του άλλου, τον αγγίζει χωρίς την άδειά του, παρενοχλεί το άτομο, οικειοποιείται τα προσωπικά αντικείμενα του άλλου χωρίς άδεια (πχ τηλέφωνο, υπολογιστή), απειλεί ή προβαίνει σε σωματική επίθεση.

Πώς να θέσετε και να διατηρήσετε τα όριά σας:
Αυτογνωσία: το να γνωρίσουμε τον εαυτό μας είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να είμαστε σε επαφή με τις ανάγκες και τις προσδοκίες μας από κάθε σχέση. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε αυτά που δίνουμε εμείς και παίρνουμε μέσα στην σχέση, αλλά και αυτά που μας δυσκολεύουν και μας στεναχωρούν. Ακούγοντας καλύτερα τον εαυτό μας, μπορούμε να αποκτήσουμε την ασφάλεια και την αυτοεκτίμηση που χρειάζεται για την θέσπιση των ορίων.
Ανάληψη προσωπικής ευθύνης: παίρνοντας την ευθύνη του εαυτού μας, γνωστοποιούμε τα όριά μας και προστατεύουμε τον εαυτό μας. Αναγνωρίζουμε την σημασία που έχει να αναλάβουμε ενεργητικό ρόλο στην διεργασία μιας σχέσης, να υπερασπιζόμαστε τα όρια μας, αλλά και να σεβόμαστε αντίστοιχα τα όρια των άλλων. Η προσωπική ευθύνη έχει να κάνει και με τον έλεγχο των επιλογών μας σε μια σχέση. Όταν βλέπουμε ότι κάποιος δεν σέβεται τα όρια μας, μπορούμε να φύγουμε από την σχέση, χωρίς τύψεις ή αίσθηση εγκλωβισμού σε αυτή.
Αυτοσεβασμός: είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι και να σεβόμαστε τον προσωπικό μας χρόνο και χώρο σε κάθε σχέση. Όταν εκτιμάμε τον εαυτό μας, ενισχύουμε και συνάπτουμε σχέσεις με ανθρώπους που μας σέβονται και μας εκτιμούν, χωρίς να θέλουν να μας ελέγξουν ή να μας διορθώσουν.
Επίγνωση των προειδοποιητικών σημαδιών: καθώς γνωρίζουμε και συναναστρεφόμαστε με νέους ανθρώπους, είναι καλό να παρατηρούμε τα στοιχεία που μας προειδοποιούν για μια προβληματική σχέση. Αν ακούσουμε προσεκτικά, μπορούμε σύντομα να καταλάβουμε και να αποφύγουμε ανθρώπους που γίνονται προσβλητικοί, χειριστικοί και κακοποιητικοί σε μια σχέση.
Αποδοχή και όχι επιδιόρθωση των άλλων: σε μια υγιή σχέση υπάρχει αμοιβαία αποδοχή και εκτίμηση. Μπορούμε να εκφράζουμε και να συζητάμε κάποια συμπεριφορά που μας ενοχλεί, χωρίς όμως να απαιτούμε να αλλάξουμε τους ανθρώπους και να τους κάνουμε «καλύτερους» ή πιο συντονισμένους με τις δικές μας ανάγκες.
Διαφοροποίηση: μπορούμε να είμαστε συναισθηματικά δεμένοι με κάποιον χωρίς να ταυτιζόμαστε απόλυτα με τις δικές του σκέψεις, πεποιθήσεις και συναισθήματα. Η διαφοροποίηση έχει να κάνει με την δημιουργία και έκφραση του προσωπικού μας συστήματος πεποιθήσεων και συναισθημάτων, χωρίς να συγχωνευόμαστε με τα όρια των άλλων.
Στόχος της σωστής οριοθέτησης είναι η ανακουφιστική επαφή με τους ανθρώπους, χωρίς να βιώνουμε εσωτερικές συγκρούσεις και δυσφορία.