Βενζοδιαζεπίνες: τα φάρμακα της εποχής

Τα τελευταία χρόνια η χορήγηση και λήψη βενζοδιαζεπίνων έχει αυξηθεί σημαντικά στον πληθυσμό. Φάρμακα όπως η αλπραζολάμη (Xanax) είναι οι συχνότερα χρησιμοπιούμενες βενζοδιαζεπίνες που χορηγούνται είτε ως αγχολυτικά είτε ως υπνωτικά, ανάλογα με την δοσολογία. Εκτός από την αγχολυτική και υπναγωγό τους δράση, αποτελούν ισχυρά αντιεπιληπτικά σε μεγάλες δόσεις, ενώ έχουν μυοχαλαρωτική δράση στους σκελετικούς μυς μέσω ανασταλτικής δράσης στα νωτιαία νευρωνικά κυκλώματα. Πολλές φορές οι άνθρωποι ζητούν την χορήγηση τέτοιων φαρμάκων, αγνοώντας όμως τις ανεπιθύμητες ενέργειες και τους περιορισμούς στην χορήγηση.

Ανεπιθύμητες ενέργειες
Οι βενζοδιαζεπίνες με υψηλότερη ισχύ σύνδεσης με τον υποδοχέα GABA (πχ Xanax, Hipnosedon, Halcion), έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα από τις άλλες να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ανάπτυξη ανοχής, συμπτώματα απόσυρσης κατά την διακοπή τους και συμπτώματα γνωστικής δυσλειτουργίας (όπως διαταραχές μνήμης και προσανατολισμού) σε περιόδους υψηλής συγκέντρωσής τους στο αίμα.
Ακόμα, φάρμακα όπως τα Xanax, Hipnosedon, Lexotanil και Tavor (με μέση ή βραχεία ημιπερίοδο ζωής, δηλ. εως 20 ώρες) μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρές γνωστικές ανεπιθύμητες ενέργειες και έντονα συμπτώματα απόσυρσης. Από την άλλη, η χρήση βενζοδιαζεπίνων μακράς ημιπεριόδου ζωής (πάνω από 20 ώρες), όπως Valium, Stedon κα, συνοδεύεται από εντονότερη υπολειμματική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυξημένη πιθανότητα τροχαίων ατυχημάτων και πτώσεων και ανάπτυξη τοξικότητας σε περίπτωση παρατεταμένης χορήγησης.

Χορήγηση και διακοπή
Γενικά οι βενζοδιαζεπίνες δεν πρέπει να χορηγούνται για μακρά χρονικά διαστήματα (εβδομάδες, μήνες, έτη), κάτι που δυστυχώς δεν εφαρμόζεται πάντα στην πράξη. Όταν οι ασθενείς λαμβάνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα βενζοδιαζεπίνες, η απόσυρση πρέπει να γίνεται πολύ σταδιακά (ελάττωση όχι ταχύτερη από αφαίρεση του 25% το πολύ της συνολικής ημερήσιας δόσης ανά εβδομάδα). Για τις βενζοδιαζεπίνες με μέση ή βραχεία ημιπερίοδο ζωής,η απόσυρση είναι πιο εύκολη, αλλά είναι απαραίτητο να αντικατασταθεί πρώτα η λαμβανόμενη ουσία από ισοδύναμη δόση βενζοδιαζεπίνης μακράς ημιπεριόδου ζωής, η οποία στη συνέχεια θα ελαττωθεί σταδιακά. Η λήψη υπερβολικής ποσότητας μπορεί να οδηγήσει σε κώμα, ακόμα και σε θάνατο, ειδικά αν συνδυαστεί με μεγάλη πρόσληψη αλκοόλ. Επίσης επικίνδυνες μπορεί να είναι οι βενζοδιαζεπίνες σε ασθενείς με αναπνευστική ανεπάρκεια καθώς μειώνουν την αντίδραση του αναπνευστικού κέντρου στην υπερκαπνία και την αναπνευστική προσπάθεια.

Γενικά, οι βενζοδιαζεπίνες είναι ασφαλέστερες από τα βαρβιτουρικά και έχουν μεγάλο θεραπευτικό εύρος, χρειάζεται όμως να είμαστε πολύ προσεκτικοί κατά την χορήγηση και την λήψη τους.