Τι είναι η αναβλητικότητα και γιατί γινόμαστε αναβλητικοί;

Κάποιες φορές είναι καλό να θέτουμε προτεραιότητες και να δίνουμε στον εαυτό μας περισσότερο χρόνο για να πραγματοποιήσει κάποιους στόχους. Στην περίπτωση των αναβλητικών ατόμων, η παράταση αυτή γίνεται χρόνια και δεν έχει στόχο να διευκολύνει το πρόγραμμα τους και να κατανεμηθούν σωστά οι δραστηριότητες, αλλά αντίθετα, όλα τα πράγματα που πρέπει να γίνουν μοιάζει να αναβάλλονται συνεχώς. Έτσι, όλες οι ευθύνες και οι στόχοι του ατόμου κρύβονται πίσω απο την φράση «δεν έχω όρεξη σήμερα» και παραμένουν σε εκκρεμότητα που μπορεί να δημιουργήσει ψυχικές δυσκολίες στο άτομο.

Συχνά, τα αναβλητικά άτομα προσπαθούν να “δικαιολογήσουν” την αναβλητικότητά τους μέσα απο μια σειρά μηχανισμών:

• Αδράνεια: «δεν μπορώ να το ξεκινήσω»
• Αγνοια/ λήθη: «δεν ήξερα οτι έπρεπε να το κάνω»/ «ξεχάστηκα»
• Ανεπάρκεια: «δεν ξέρω πως γίνεται»
• Απάθεια: «δεν με νοιάζει»
• Συνήθειες: «δουλεύω καλύτερα υπό πίεση, γι’ αυτό το αφήνω για τελευταία στιγμή»
• “Κατάλληλη” επιλογή: «περιμένω την κατάλληλη στιγμή για να το κάνω», «η άλλη ευκαιρία δεν θα μου δοθεί ποτέ, οπότε αυτό μπορώ να το αναβάλω»

Γιατί γινόμαστε αναβλητικοί;

Πίσω απο την αναβλητικότητα, συναντάμε συχνά την τελειομανία και τον φόβο της αποτυχίας. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν να αναβάλουν κάτι γιατί φοβούνται οτι δεν θα τα καταφέρουν. Έτσι είναι προτιμότερο να μην αναλάβουν καμία ευθύνη, απο το να ρισκάρουν να περάσουν τόσο έντονο στρες και να απορριφθούν. Συχνά, υπάρχει φόβος έκθεσης που δημιουργεί στα άτομα αρνητικές σκέψεις για το πως θα φανούν στους άλλους, αν θα αξιολογηθούν δυσμενώς ή θα απογοητεύσουν την οικογένειά τους. Μπορεί ακόμα να φοβούνται οτι δεν θα το ευχαριστηθούν αυτό που θα κάνουν ή οτι θα είναι πολύ δύσκολο. Η αναβλητικότητα μπορεί να είναι ακόμα πιο έντονη όταν πρόκειται για πολύπλοκες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούν την συγκέντρωση πολλών εγγράφων και μπορεί να μπερδεύουν το άτομο.

Σε βαθύτερο επίπεδο, οι αγωνίες αυτές πηγάζουν συνήθως απο χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως χαμηλή αυτοπεποίθηση και αδυναμία οραματισμού και κινητοποίησης. Όταν σκέφτονται να κάνουν κάτι, κατακλύζονται από αρνητικές σκέψεις και φόβους που εγκλωβίζουν τα άτομα σε στασιμότητα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει επιπλέον άγχος και θλίψη, καθώς η αξιολόγηση δεν σταματά («είμαι άχρηστος, δεν μπορώ να κάνω τίποτα»).

Τα αναβλητικά άτομα χρειάζονται χρόνο να εμπιστευτούν τον εαυτό τους και να δυναμώσουν την αυτοεκτίμησή τους. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αγωνιών, την κινητοποίηση του ατόμου και την σταδιακή πραγματοποίηση στόχων.