ΑΣΠΡΟ Η ΜΑΥΡΟ;

10/08/2020

Η ασπρόμαυρη σκέψη είναι η τάση του ατόμου να σκέφτεται στα άκρα και ονομάζεται αλλιώς, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, διχοτομημένη ή πολωμένη σκέψη.Το άτομο αποτυγχάνει να συγκεντρώσει τα θετικά και τα αρνητικά χαρακτηριστικά του εαυτού του και των άλλων σε ένα συνεκτικό, ρεαλιστικό σύνολο και κρίνει ότι οι ενέργειες και τα κίνητρα ενός ατόμου είναι όλα καλά ή όλα άσχημα χωρίς μεσαίο έδαφος.

Ο διαχωρισμός περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Ronald Fairbairn στη διατύπωση της θεωρίας σχέσεων-αντικειμένου.Ξεκινά ως η αδυναμία του βρέφους να συνδυάσει τις θετικές πτυχές των γονέων (το καλό αντικείμενο) και τις μη ανταποκρινόμενες απόψεις τους (το μη ικανοποιητικό αντικείμενο) στο ίδια άτομα, αντί να βλέπουν το καλό και το κακό ως ξεχωριστά. Στην ψυχαναλυτική θεωρία αυτό λειτουργεί ως αμυντικός μηχανισμός.Ο διαχωρισμός δημιουργεί αστάθεια στις σχέσεις, επειδή ένα άτομο μπορεί να θεωρηθεί είτε ως προσωποποιημένη αρετή είτε ως προσωποποιημένη κακία σε διαφορετικούς χρόνους, ανάλογα με το αν ικανοποιούν τις ανάγκες του ατόμου ή τις απογοητεύουν. Αυτό, μαζί με παρόμοιες ταλαντώσεις στην εμπειρία και την εκτίμηση του εαυτού, οδηγεί σε χαοτικά και ασταθή πρότυπα σχέσεων, διάδοση ταυτότητας και μεταβολές της διάθεσης. Η θεραπευτική διαδικασία μπορεί να παρεμποδιστεί σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις ταλαντώσεις, επειδή ο θεραπευτής μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως καλός ή κακός. Για να ξεπεραστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στο αποτέλεσμα της θεραπείας, απαιτούνται συνεχείς ερμηνείες από τον θεραπευτή.  Ο διαχωρισμός ως αμυντικός μηχανισμός παρατηρείται σε ασθενείς με οριακή διαταραχή προσωπικότητας όσο και ναρκισσιστικής προσωπικότητας. Σύμφωνα με τα κριτήρια DSM IV-T η διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ασταθείς και έντονες διαπροσωπικές σχέσεις με εναλλαγή μεταξύ ακραίων εξιδανικεύσεων και υποτίμησης.Τα άτομα δεν είναι σε θέση να ενσωματώσουν τις καλές και κακές εικόνες τόσο του εαυτού όσο και των άλλων, με αποτέλεσμα μια κακή αναπαράσταση να κυριαρχεί στην καλή αναπαράσταση. Όσον αφορά στους ναρκισσιστές, ο διαχωρισμός είναι μια προσπάθεια να σταθεροποιηθεί η αίσθηση της αυτο-θετικότητάς τους προκειμένου να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους, θεωρώντας τους εαυτούς τους αξιοθαύμαστους και άλλους που δεν συμμορφώνονται με τις αξίες τους ως περιφρονητικούς ή κακούς.

Μία συναισθηματική διαταραχή που ο διαχωρισμός παρατηρείται επίσης έντονα είναι η κατάθλιψη.Η υπερβολική σκέψη «όλα ή τίποτα» ,που ονομάζεται και συναισθηματικός ενισχυτής, υπάρχει συνεχώς στο υποσυνείδητο και γίνεται πιο έντονη ανάλογα με τις συνθήκες. Τυπικά παραδείγματα σκέψεων όλα ή τίποτα που χαρακτηρίζουν τα άτομα με κατάθλιψη είναι τα εξής:

•  Οι προσπάθειές μου είναι είτε επιτυχία είτε αποτυχία.
•  Οι άλλοι άνθρωποι είναι είτε όλοι καλοί είτε όλοι κακοί.
•  Είμαι είτε καλός είτε κακός.Εάν δεν είστε μαζί μας, είστε εναντίον μας.

Ορισμένες λέξεις τύπου ,  πάντα , ποτέ , αδύνατο , καταστροφή ,έξαλλος  , ξεπεσμένος ,τέλειος που τείνουν να χρησιμοποιούνται σε συχνή βάση (διότι από μόνες τους κακές δεν είναι) αυξάνουν τις πιθανότητες ότι οι σκέψεις γίνονται ακραίες.

Όταν αυτό το μοτίβο σκέψης (μαύρο-άσπρο) γίνεται συνήθεια, μπορεί να:

1.      Βλάψει τη σωματική και ψυχική  υγεία. Μπορεί να διαταράξει τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες.Αρκετές μελέτες έχουν βρει μια συσχέτιση μεταξύ των διατροφικών διαταραχών και της διχοτόμου σκέψης.Η ασπρόμαυρη σκέψη μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να κοιτούν ορισμένα τρόφιμα ως καλά ή κακά ή να θεωρούν τα σώματά τους ως τέλεια ή άσχημα.Μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να δημιουργήσουν άκαμπτους διατροφικούς περιορισμούς, γεγονός που μπορεί να δυσκολεύει τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης με τα τρόφιμα.

2.      Επηρεάσει αρνητικά την καριέρα του ατόμου. Η διχοτομική σκέψη δημιουργεί και διατηρεί αυστηρά καθορισμένες κατηγορίες τύπου η δουλειά μου-η δουλειά τους,ο ρόλος μου-ο ρόλος τους κλπ.Σε πολλά συνεργατικά εργασιακά περιβάλλοντα όπου οι ρόλοι αλλάζουν, επεκτείνονται και αναμορφώνονται, η ύπαρξη αυστηρών ορίων μπορεί να εμποδίσει το άτομο και τον οργανισμό να επιτύχει στόχους. Η ασπρόμαυρη σκέψη μπορεί επίσης να περιορίσει την επαγγελματική εξέλιξη αφού δεν ευνοεί τη διεύρυνση του τρόπου σκέψης του ατόμου και τον εμπλουτισμό με νέες εργασιακές εμπειρίες.

3.      Προκαλέσει διαταραχές στις σχέσεις. Οι σχέσεις συμβαίνουν μεταξύ ατόμων, είτε βλέπουν ο ένας τον άλλον ως οικογένεια, φίλους, γείτονες, συναδέλφους ή κάτι άλλο.Οί άνθρωποι αναπόφευκτα έρχονται σε σύγκρουση συχνά μεταξύ τους. Όταν η σύγκρουση περιλαμβάνει διχοτόμους σκέψεις οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα για άλλους ανθρώπους και χάνεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης και συμβιβασμού.Ακόμα χειρότερα, η ασπρόμαυρη σκέψη μπορεί να κάνει το άτομο να λάβει αποφάσεις χωρίς να σκεφτεί τον αντίκτυπο αυτής της απόφασης στον εαυτό του και σε άλλους εμπλεκόμενους. Τα παραδείγματα μπορεί να περιλαμβάνουν τη ξαφνική κατηγοριοποίηση των ατόμων από «καλά άτομα» σε «κακά άτομα»,την εγκατάλειψη εργασίας ή  τις απολύσεις ατόμων,τη διάλυση μιας σχέσης ή την αποφυγή επίλυσης ζητημάτων.Η σχέση με κάποιον που πιστεύει στα άκρα μπορεί να είναι πολύ δύσκολο λόγω των επαναλαμβανόμενων κύκλων συναισθηματικής αναταραχής.       

 Ρατσισμός και ομοφοβία

Υποτίθεται ότι η διχοτομική σκέψη μπορεί να είναι η ρίζα ορισμένων από τις πιο επίμονες κοινωνικές διαιρέσεις μας.Οι ρατσιστικές, τρανσφοβικές και ομοφοβικές ιδεολογίες συχνά επικεντρώνονται στις ομάδες «εντός» και «έξω» στην κοινωνία.Αυτές οι ιδεολογίες τείνουν να περιλαμβάνουν την προβολή αρνητικών ιδιοτήτων σχεδόν αποκλειστικά στην ομάδα «έξω».Τα αρνητικά στερεότυπα χρησιμοποιούνται συνήθως για να περιγράψουν τα μέλη αυτών των ομάδων που πιστεύουν ότι είναι αντίθετα από αυτά.    Πώς μπορεί να αλλάξει η ασπρόμαυρη σκέψη;Η ασπρόμαυρη σκέψη μπορεί πραγματικά να κάνει τα πράγματα δύσκολα τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο και έχει συνδεθεί με ψυχικές παθήσεις που ,ωστόσο,είναι θεραπευτικές.Για αυτούς τους λόγους, είναι σημαντικός ο ρόλος του ψυχοθεραπευτή ή του επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν παρατηρηθεί ότι η σκέψη στα άκρα επηρεάζει την υγεία, τις σχέσεις ή τη διάθεσή σας.

• Προσπαθήστε να διαχωρίσετε αυτό που κάνετε από αυτό που είστε. Όταν εξισώνουμε την απόδοσή μας σε μία μέτρηση με τη συνολική αξία μας, θα γίνουμε ευάλωτοι στη ασπρόμαυρη σκέψη.
•  Δοκιμάστε τις επιλογές καταχώρισης. Εάν η ασπρόμαυρη σκέψη σας έχει κλειδώσει σε δύο μόνο αποτελέσματα ή δυνατότητες, ως άσκηση, γράψτε όσες άλλες επιλογές μπορείτε να φανταστείτε. Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με την έναρξη, δοκιμάστε να βρείτε τρεις εναλλακτικές λύσεις στην αρχή.
• Εξασκηθείτε στις υπενθυμίσεις της πραγματικότητας. Όταν αισθάνεστε παράλυτοι από ασπρόμαυρη σκέψη, πείτε ή γράψτε μικρές πραγματικές δηλώσεις, τύπου «Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να λύσω αυτό το πρόβλημα», «θα λάβω μια καλύτερη απόφαση εάν αφιερώσω χρόνο για να λάβω περισσότερες πληροφορίες» και «και οι δύο απόψεις μπορεί να είναι εν μέρει σωστές».
• Μάθετε τι πιστεύουν οι άλλοι. Η ασπρόμαυρη σκέψη μπορεί να σας εμποδίσει να δείτε πράγματα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου. Όταν έρχεστε σε διένεξη με κάποιον, ρωτήστε ήρεμα τις διευκρινιστικές ερωτήσεις, ώστε να καταλάβετε σαφώς την άποψη του.