Διαταραχές συνδεόμενες με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών

10/19/2020

Ψυχοδραστική ονομάζεται κάθε ουσία που, όταν ληφθεί μέσω οποιασδήποτε οδού, μεταβάλλει την εγκεφαλική λειτουργία, το επίπεδο αντιληπτικότητας ή το συναίσθημα του λήπτη. Η χρήση τέτοιων ουσιών είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο το οποίο προκαλεί σημαντικές επιπλοκές όπως δυσφορία κατά τη στέρηση, αδυναμία στην εκπλήρωση υποχρεώσεων, επικίνδυνη συμπεριφορά, παραβατικότητα.

Ανάμεσα σε ένα εύρος ψυχοδραστικών ουσιών ανήκουν και τα οπιούχα, τα διεγερτικά, τα παραισθησιογόνα και η κάνναβη. Η εξάρτηση που προκαλούν είναι τόσο σωματική όσο και ψυχική. Η ψυχική εξάρτηση ,ή αλλιώς εθισμός, χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη, καταναγκαστική παρόρμηση και την επιθυμία για τη χρήση της ουσίας χωρίς ιατρική ένδειξη, προκειμένου να προκληθεί το αίσθημα ευχαρίστησης. Τα σωματικά συμπτώματα εμφανίζονται όταν η ουσία μειώνεται σημαντικά και σε μικρό χρονικό διάστημα. Και στις δύο περιπτώσεις εμφανίζεται το φαινόμενο της ανοχής, μεγαλύτερες ποσότητες της ουσίας δηλαδή, για να υπάρξει το επιδιωκώμενο αποτέλεσμα. Η κατάχρηση ουσιών, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, αυξάνεται συνεχώς και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί την αιτία εμφάνισης του 10% των συνολικών νοσημάτων.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Στις ΗΠΑ γνωρίζουμε ότι το 15% του γενικού πληθυσμού έχει σοβαρό πρόβλημα που συνδέεται με τη χρήση ουσιών,ενώ σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Κατάχρησης Ουσιών τουλάχιστον 1.000.000 άτομα είναι εξαρτημένα σε οπιοειδή. Στην Ευρώπη η κάνναβη είναι η πιο διαδεδομένη και δεύτερη έρχεται η ηρωίνη με τουλάχιστον 2.000.000 χρήστες, ενώ ο επιπολασμός της χρήσης έστω και 1 φορά κυμαίνεται στο 10%-30%.

 

ΟΠΙΟΥΧΑ

Κύριοι εκπρόσωποι είναι η ηρωίνη, η μορφίνη, η μεθαδόνη και η κωδείνη. Λαμβάνονται συνήθως ενδοφλεβίως, με κάπνισμα ή με εισπνοές. Κύρια δράση τους είναι η καταστολή του ΚΝΣ και αναπτύσσουν γρήγορα εξάρτηση, ανοχή και στέρηση. Σε χρόνιους χρήστες εμφανίζονται απάθεια, αδυναμία, κακουχία, σεξουαλική ανικανότητα, υποσιτισμός και λοιμώξεις. Η στέρηση οπιοειδών παρουσιάζει αρχικά (24-48 ώρες) έντονη επιθυμία αναζήτησης της ουσίας, άγχος, ρίγη, δακρύρροια, εφίδρωση, ναυτία και έμετο. Στις επόμενες 3-10 ημέρες  παρουσιάζονται κοιλιακές κράμπες,ταχυκαρδία και διέγερση. Για τη θεραπεία σε συμπτώματα υπερδοσολογίας χορηγούνται ανταγωνιστικές των οπιούχων ουσίες όπως η ναλτρεξόνη. Η αποτοξίνωση είναι μία δύσκολη και βραδεία θεραπεία με υψηλό ποσοστό υποτροπιασμού ενώ η χορήγηση υποκαταστάτων βελτιώνει σημαντικά τη χρήση ουσιών και μειώνει την εγκληματικότητα.

ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ

Οι ουσίες αυτές με κύριο εκπρόσωπο τις αμφεταμίνες και την κοκαίνη λαμβάνονται από το στόμα, ενδοφλεβίως, εισπνοές και το κάπνισμα. Προκαλούν ταχυκαρδία, ευφορία, αύξηση της συγκέντρωσης και καταστολή των αισθημάτων πείνας και κόπωσης. Η χρόνια χρήση μπορεί να οδηγήσει σε τοξική ψύχωση ενώ η χρήση κοκαίνης έχει συνδεθεί με οπτικές και οσφρητικές ψευδαισθήσεις, επιληπτικές κρίσεις και αιφνίδιο θάνατο. Η στέρηση εκδηλώνεται με κόπωση, λήθαργο και έντονη κατάθλιψη. Επιβάλλεται η συμπτωματική αντιμετώπιση και ο έλεγχος αυτοκτονικού ιδεασμού.

ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ

Τα παραισθησιογόνα ,με κύριο το LSD, λαμβάνονται από το στόμα ή με το κάπνισμα και προκαλούν αντιληπτικές και οπτικές παραισθήσεις, κρίσεις πανικού και κατάθλιψη. Εμφανίζουν ψυχολογική εξάρτηση, όχι όμως και σωματική, παρά την εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις αφορούν στην αίσθηση του χώρου και χρόνου, των χρωμάτων και των αντικειμένων και κάνουν το άτομο να φέρεται παράδοξα. Το άγχος και η κατάθλιψη που ακολουθούν τη χρήση της ουσίας μπορεί να οδηγήσουν και σε αυτοκτονία.

ΚΑΝΝΑΒΗ

Με κύριο εκπρόσωπο τη μαριχουάνα, τα προιόντα κάνναβης προκαλούν ευφορία ή δυσφορία, άγχος, καχυποψία, ταχυκαρδία, αύξηση της όρεξης, άρση αναστολών και σπανιότερα κατάθλιψη και παραληρητικές ιδέες. Η εξάρτηση και η στέρηση είναι αμφισβητούμενες καταστάσεις για την κάνναβη, προκαλεί ωστόσο σημαντική ψυχολογική εξάρτηση.

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

Ο εθισμός σε ψυχοδραστικές ουσίες αποτελεί πολύπλοκη διαταραχή της συμπεριφοράς και σχετίζεται τόσο με ατομικούς παράγοντες-όπως η κληρονομικότητα, η ύπαρξη ψυχοπαθολογίας και βιολογικοί παράγοντες-όσο και κοινωνικούς παράγοντες, όπως η ανεργία,η οικογένεια, η πίεση από τους φίλους αλλά και οι στάσεις/αντιλήψεις της κοινωνίας.

 

(ΣΟΛΔΑΤΟΣ και ΛΥΚΟΥΡΑΣ 2006)