Μανιακά επεισόδια και πώς αντιμετωπίζονται

Η μανία είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ακραίες αλλαγές στη διάθεση ή στα συναισθήματά, στο επίπεδο ενέργειας ή στο επίπεδο δραστηριότητας ενός ατόμου. Συνήθως, τα μανιακά επεισόδια υποδηλώνουν την ύπαρξη κάποιας ψυχικής ασθένειας, όπως διπολική διαταραχή, εποχιακή συναισθηματική διαταραχή ή επιλόχειο ψύχωση.

Οι αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Οικογενειακό ιστορικό. Εάν υπάρχει ένα μέλος της οικογένειας με διπολική ασθένεια, τότε και οι πιθανότητες να αναπτύξετε μανία αυξάνονται, όμως δεν είναι σίγουρο. Μπορεί να μην αναπτύξετε ποτέ μανία ακόμα κι αν άλλα μέλη της οικογένειας έχουν.
• Χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο.
• Παρενέργειες φαρμάκου (όπως ορισμένα αντικαταθλιπτικά), αλκοόλ ή ναρκωτικών.
• Μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του ατόμου, όπως διαζύγιο, μετακόμιση σπιτιού ή θάνατος αγαπημένου προσώπου.
• Δύσκολες καταστάσεις ζωής, όπως τραύμα ή κακοποίηση.
• Υψηλό στρες και αδυναμία διαχείρισής του.
• Έλλειψη ύπνου ή αλλαγές στον τρόπο ύπνου.

Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται τα κριτήρια του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, DSM-5. Τα κριτήρια για μανιακό επεισόδιο είναι:

• Μη φυσιολογική, μακροχρόνια αυξημένη έκφραση συναισθημάτων μαζί με υψηλό βαθμό ενέργειας και δραστηριότητας που διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα και είναι παρούσα το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
• Η διαταραχή της διάθεσης είναι αρκετά σοβαρή ώστε να προκαλέσει σημαντική βλάβη στην κοινωνική, εργασιακή ή σχολική λειτουργία ή υπάρχει ανάγκη νοσηλείας για να σας αποτρέψει από το να βλάψετε τον εαυτό σας ή τους άλλους ή έχετε ψυχωτικά χαρακτηριστικά, όπως ψευδαισθήσεις ή αυταπάτες.
• Το μανιακό επεισόδιο δεν μπορεί να προκληθεί από τα αποτελέσματα μιας ουσίας (φάρμακα ή κατάχρηση ναρκωτικών) ή άλλης ιατρικής κατάστασης.

Συμπτώματα επεισοδίων

Στους παράγοντες που σηματοδοτούν την ύπαρξη ενός επεισοδίου περιλαμβάνονται τα υψηλά επίπεδα ενέργειας, η απότομη αλλαγή διάθεσης, αλλαγές στα ωράρια ύπνου, στον τρόπο ομιλίας ή τρόπο σκέψεων που σας αποσυντονίζουν και σας απορροφούν.

Θεραπεία

Η μανία αντιμετωπίζεται με φάρμακα, θεραπεία ομιλίας, αυτοδιαχείριση και υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων.

Ψυχοθεραπεία

Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, ο ψυχίατρος θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε και να επεξεργαστείτε τους παράγοντες που μπορεί να πυροδοτούν τη μανία ή/και την κατάθλιψή σας (εάν έχετε διαγνωστεί με διπολική διαταραχή Ι).

Η CBT μπορεί να είναι χρήσιμη για να σας βοηθήσει να αλλάξετε τις ανακριβείς αντιλήψεις που έχετε για τον εαυτό σας και τον κόσμο γύρω σας, ενώ παράλληλα η οικογενειακή θεραπεία είναι σημαντική, ώστε τα μέλη της οικογένειας να κατανοήσουν τη συμπεριφορά και τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν.

Πρόληψη επεισοδίων

• Αποφύγετε διεγερτικές δραστηριότητες,όπως θορυβώδη ή πολυσύχναστα μέρη. Αντίθετα επιλέξτε ήρεμες και χαλαρωτικές δραστηριότητες και περιβάλλοντα.
• Επιμείνετε στις ρουτίνες. Πηγαίνετε για ύπνο μια καθορισμένη ώρα, ακόμα κι αν δεν είστε κουρασμένοι. Επίσης, τηρήστε τις ίδιες ώρες για την κατανάλωση γευμάτων, τη λήψη φαρμάκων και την άσκηση.
• Περιορίστε τον αριθμό των κοινωνικών επαφών για να σας αποτρέψει από υπερβολική τόνωση και ενθουσιασμό.
• Αναβάλετε τη λήψη σημαντικών αποφάσεων ζωής και μεγάλων αγορών.
• Αποφύγετε άτομα και καταστάσεις που μπορεί να σας δελεάσουν να κάνετε κακές ή επικίνδυνες επιλογές, όπως η λήψη ψυχαγωγικών ναρκωτικών ή η κατανάλωση αλκοόλ.
• Σκεφτείτε να επιλέξετε κάποιον για να διαχειριστεί τα οικονομικά σας κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου.

Στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον

• Ενημερώστε την οικογένειά σας και τους φίλους σας τι κάνετε και δεν βρίσκετε χρήσιμο. Για παράδειγμα, εάν θα εκτιμούσατε μια φιλική υπενθύμιση σχετικά με τη λήψη των καθημερινών φαρμάκων σας ή μια ερώτηση σχετικά με το εάν κοιμάστε αρκετά, ενημερώστε τους.
• Ρωτήστε την οικογένειά σας και τους φίλους σας εάν μπορούν να σας βοηθήσουν να αναγνωρίσετε τα ερεθίσματα σας, εάν δεν μπορείτε. Μπορεί να είναι σε θέση να εντοπίσουν ερεθίσματα που δεν μπορείτε να εντοπίσετε εσείς οι ίδιοι. Ρωτήστε τι έχουν παρατηρήσει ή τυχόν μοτίβα που μπορεί να δουν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων σας. Μόλις αναγνωρίσετε ένα πρώιμο σημάδι, κλείστε ένα ραντεβού για να δείτε έναν γιατρό.
• Περιγράψτε πώς σας φαίνονται τα συμπτώματά σας. Η οικογένεια και οι φίλοι σας θα κατανοήσουν καλύτερα την κατάστασή σας.