Στρεσογόνα ή ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής. Ποια είναι και πώς επηρεάζουν τη ζωή μας;

Πολλές φορές μιλάμε για στρεσογόνα ή ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής. Ποιοι είναι όμως αυτοί οι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή μας;

O θάνατος αγαπηµένων προσώπων, η απώλεια της εργασίας, οι διαταραγµένες οικογενειακές σχέσεις, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, ο χωρισµός και ο αποχωρισµός, η αλλαγή σπιτιού ή σχολείου, τα οικονοµικά προβλήµατα, η συνταξιοδότηση, η µετανάστευση και άλλες σημαντικές αλλαγές, θεωρούνται τέτοιοι παράγοντες και παίζουν ρόλο στην ψυχική και σωµατική μας υγεία.

Ένας από τους βασικότερους ψυχοπιεστικούς παράγοντες που επιδρούν σημαντικά στην γενική υγεία του ατόμου είναι το stress -το έντονο άγχος- καθώς έχουν ασχοληθεί και πολλοί ερευνητές παγκοσμίως.

Ειδικότερα, ο ρόλος των ψυχοπιεστικών καταστάσεων έχει βρεθεί ότι είναι πολύ σηµαντικός στην έναρξη της διπολικής διαταραχής. Σε κάποιες µελέτες διπολικών ασθενών έχει συνδεθεί η έναρξη της µανίας µε την αύξηση των στρεσογόνων γεγονότων ζωής. Σηµαντική επίδραση έχουν επίσης και στην έναρξη αγχωδών και ψυχοσωµατικών διαταραχών, ενώ δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως τις σχιζοφρενικές διαταραχές.

Σε σχέση µε τα ψυχοσωµατικά νοσήµατα, µελέτες έδειξαν ότι στο ιστορικό ασθενών µε πεπτικό έλκος υπήρχε µεγάλη συχνότητα στρεσογόνων γεγονότων, πράγµα που δεν συνέβαινε στους ασθενείς µε σύνδροµο ευερέθιστου εντέρου.

Στην περίπτωση των διαταραχών πρόσληψης τροφής, φαίνεται ότι ψυχοτραυµατικά γεγονότα όπως χωρισµοί και απώλειες, συνδέονται κυρίως µε την ψυχογενή ανορεξία, ενώ η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία συνδέεται περισσότερο µε την ψυχογενή βουλιµία.

Τα στρεσογόνα γεγονότα ζωής, επίσης, καταλαµβάνουν µια σημαντική θέση στις περιπτώσεις ατόμων που έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας.

Στις περισσότερες από τις έρευνες, όπως αναφέρθηκε, το stress κατέχει έναν από τους σημαντικότερους ρόλος στην ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας και ψυχικών διαταραχών. Μια µείζων αλλαγή της ζωής του ατόµου αυξάνει σημαντικά την πιθανότητά του να νοσησει από κάποια ψυχική διαταραχή.

Το κατά πόσο η ψυχική διαταραχή πραγµατικά θα εµφανιστεί, εξαρτάται από επιπρόσθετους παράγοντες, οι οποίοι καθιστούν το άτοµο πιο ευάλωτο στο stress. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι µόνο µια µικρή µειοψηφία ανθρώπων που εκτίθενται σε στρεσογόνες καταστάσεις αναπτύσσουν κλινικά σοβαρές ψυχικές διαταραχές.

Ο κάθε άνθρωπος «απαντά» και διαχειρίζεται το stress με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι ερευνητές δίνουν έµφαση στα ατομικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά, όπως οι δεξιότητες στην επικοινωνία, στη διαπροσωπική συναλλαγή και στην επίλυση προβληµάτων, σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως ο νευρωτισµός και η χαµηλή αυτοεκτίµηση, καθώς και στην προσωπική προδιάθεση ή τυχόν προηγούµενη ψυχοπαθολογία.

Άλλοι εστιάζουν περισσότερο σε κοινωνικούς συντελεστές, όπως είναι η οικονοµική κατάσταση και η κοινωνική υποστήριξη. Οι 3 τύποι κοινωνικής υποστήριξης αναφέρονται σαν τη λειτουργική υποστήριξη (όπως χρήµατα, υπηρεσίες κ.λπ.), τη συναισθηµατική και την κοινωνική. Στην τελευταία εντάσσονται οι διαπροσωπικές σχέσεις (συγγενείς, φίλοι, γείτονες και υποστηρικτικά συστήµατα) και προστατεύουν το άτοµο από τις συνέπειες του stress στην υγεία και προάγουν την ψυχική του υγεία.

Παρά το ότι η φύση της κοινωνικής υποστήριξης είναι ασαφής και οι τρόποι µέσα από τους οποίους δρα είναι αµφιλεγόµενοι, σηµαντικός αριθµός ερευνών έχει καταδείξει τα θετικά αποτελέσµατα της υποστήριξης στην πρόληψη εµφάνισης ψυχικών διαταραχών.