Διαταραχές Ελέγχου των Παρορμήσεων

Τα άτομα που πάσχουν από τις διαταραχές αυτές εμπλέκονται σε παρορμητικές συμπεριφορές εις βάρος του εαυτού τους ή των άλλων. Οι συμπεριφορές αυτές άλλοτε είναι προσχεδιασμένες και άλλοτε όχι, ενώ τα άτομα δυσκολεύονται πολύ να αντισταθούν σε αυτές. Πριν την εκτέλεση της συμπεριφοράς, παρατηρείται ψυχική διέγερση ενώ μετά το άτομο αισθάνεται ανακούφιση ή ευχαρίστηση. Κάποιες φορές τα αισθήματα αυτά συνοδεύονται από ενοχή και μεταμέλεια, ενώ άλλες όχι.

Οι βασικές κατηγορίες τέτοιων διαταραχών είναι οι εξής:

• Διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή: το άτομο χάνει συχνά τον έλεγχο και προβαίνει σε βίαιες εκρήξεις θυμού και επιθετικές συμπεριφορές. Ο βαθμός επιθετικότητας είναι δυσανάλογος προς οποιοδήποτε ψυχοκοινωνικό παράγοντα που μπορεί να ώθησε το άτομο σε αυτή την συμπεριφορά.
• Κλεπτομανία: το άτομο έχει την ανάγκη να κλέβει αντικείμενα που δεν χρειάζεται για προσωπική χρήση ή για την χρηματική τους αξία. Ωστόσο, η πράξη της κλοπής του δημιουργεί ευχαρίστηση και ανακούφιση από την ένταση που νιώθει ακριβώς πριν την κλοπή.
• Παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια: το άτομο έχει την τάση να παίζει ολοένα και μεγαλύτερα χρηματικά ποσά σε τυχερά παιχνίδια. Ακόμα κι όταν δεν παίζει αφιερώνει πολύ χρόνο σχεδιάζοντας με ποιον τρόπο θα νικήσει τον αντίπαλο ή πως θα βρει χρήματα για να παίξει. Προσπαθεί να αποκρύψει από το περιβάλλον του την ενασχόλησή του, ενώ συχνά διακινδυνεύει ευκαιρίες σε προσωπικό ή εργασιακό επίπεδο εξαιτίας της συμμετοχής του στο παιχνίδι. Συνήθως χάνει πολλά χρήματα, αλλά πάντα επιστρέφει για να τα κερδίσει πίσω. Η ενασχόληση αποτελεί για το άτομο τρόπο απόδρασης από τα καθημερινά προβλήματα, ενώ κάθε προσπάθειά του να διακόψει αποβαίνει ανεπιτυχής.
• Πυρομανία: το άτομο έχει έντονο ενδιαφέρον για την φωτιά και όσα σχετίζονται με τον εμπρησμό. Πριν την πράξη νιώθει έντονη διέγερση, ενώ κατά τον εμπρησμό νιώθει ικανοποίηση και ανακούφιση. Οι εμπρησμοί είναι σκόπιμοι και προμελετημένοι.
• Τριχοτιλλομανία: σε αυτή τη διαταραχή το άτομο ξεριζώνει σκόπιμα τις τρίχες από ένα σημείο της κεφαλής, προκαλώντας αισθητή απώλεια τριχών. Συνήθως νιώθει ένταση που αποφορτίζεται τραβώντας τις τρίχες. Το άτομο νιώθει ανακούφιση με την πράξη αυτή που πολλές φορές γίνεται ασυναίσθητα.

Θεραπεία

Ανάλογα με την κατηγορία και την βαρύτητα της διαταραχής συνιστάται αντίστοιχη θεραπεία. Πολλές φορές γίνεται συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας (πχ. στις βίαιες εκρήξεις θυμού). Στόχος είναι η διακοπή της συμπεριφοράς και η διαχείριση των συναισθημάτων που την υποκινούν (πχ. έντονο άγχος στην τριχοτιλλομανία ή αισθήματα ενοχής στην παθολογική χαρτοπαιξία).