Μάθετε για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα

Για πολλές δεκαετίες ο σωματικός πόνος θεωρούταν ασύνδετος με τον ψυχικό. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερες έρευνες συνηγορούν υπέρ της άμεσης σύνδεσης των σωματικών συμπτωμάτων με την ψυχική υγεία. Πράγματι σε έρευνα για το ανοσοποιητικό σύστημα φοιτητών, βρέθηκε ότι σημαντικός παράγοντας κινδύνου ήταν το στρες και αισθήματα μοναξιάς (Pressman και συν., 2005).

Αντίστοιχα, το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία όπως αϋπνία, μυϊκό πόνο, υψηλή πίεση και άλλα. Πρόκειται για τα λεγόμενα ψυχοσωματικά συμπτώματα που εκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους στο σώμα μας προκειμένου να μας ειδοποιήσουν για την ύπαρξη συναισθηματικών διαταραχών. Σε συνθήκες, λοιπόν, που δεν επιτρέπουν την έκφραση των συναισθημάτων (θυμηθείτε τη γνωστή σε όλους φράση «οι άντρες δεν κλαίνε»), καταπιέζεται ή απωθείται η ψυχολογική ερμηνεία των εμπειριών μας και η συναισθηματική δυσφορία εκφράζεται μέσα από τα σωματικά συμπτώματα. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί μια συνειδητή διεργασία και είναι πολύ πιθανό να μην γίνει αμέσως αντιληπτή η ψυχολογική φύση των συμπτωμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι ασθενείς που ζητούν ψυχολογική υποστήριξη για αγχώδεις διαταραχές με σωματοποίηση, έχουν νωρίτερα υποβληθεί σε μια σειρά ιατρικών εξετάσεων για τον εντοπισμό οργανικών προβλημάτων χωρίς αποτέλεσμα. Το γεγονός ότι δεν έχει βρεθεί οργανική αιτία για τα εν λόγω συμπτώματα, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι δεν είναι πραγματικά, παρά μόνο επιβεβαιώνει την αλληλεπίδραση ψυχολογικών και σωματικών προβλημάτων.

Ποια είναι τα συνήθη ψυχοσωματικά συμπτώματα;

• Ζάλη και Κεφαλαλγίες: το αίσθημα ζάλης είναι συχνό σύμπτωμα άγχους και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια μια κρίσης πανικού. Ακόμα, άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη ή χρόνιο στρες υποφέρουν από συχνούς πονοκεφάλους ή κάψιμο στο κεφάλι. Σε έρευνα των Thorn, Pence και συν. (2007) παραπάνω από τους μισούς συμμετέχοντες που έπασχαν από χρόνιους πονοκεφάλους, ανέφεραν σημαντική βελτίωση μετά από ψυχοεκπαίδευση σχετικά με το πώς να διαχειρίζονται τις καταστροφικές και στρεσογόνες σκέψεις. Τέλος, έχει βρεθεί ότι η κακή ψυχολογική κατάσταση επιδεινώνει τις ημικρανίες.
• Καρδιά και Πόνος στο στήθος: το σφίξιμό στο στήθος είναι από τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα της κρίσης πανικού. Έχει βρεθεί ότι το χρόνιο καταθλιπτικό συναίσθημα ή η έλλειψη κοινωνικού δικτύου αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης οι Belkic, Landsbergis, Schnall και Baker (2004) έδειξαν ότι ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται και σε εργασιακά περιβάλλοντα με υψηλές απαιτήσεις και υποχρεώσεις και χαμηλή ικανότητα ελέγχου και λήψης αποφάσεων.
• Πεπτικό σύστημα: πολλοί ασθενείς με έντονο άγχος υποφέρουν από εντερικές διαταραχές. Το στρες ενεργοποιεί αντιδράσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος που επηρεάζει τις διεργασίες της πέψης. Έχει βρεθεί ότι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (που εκδηλώνεται συνήθως με δυσκοιλιότητα ή διάρροια) επηρεάζεται σημαντικά από την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου και εκδηλώνεται σε συνθήκες έντονης πίεσης.
• Μυϊκοί πόνοι: η ένταση που νιώθουμε λόγω των καθημερινών προβλημάτων μεταφέρεται και στο σώμα μας. Για παράδειγμα, πολλοί αγχώδεις ασθενείς τρίζουν τα δόντια τους το βράδυ με αποτέλεσμα να ξυπνούν με πόνο στη γνάθο. Επίσης, οι πόνοι στον αυχένα και τη μέση σχετίζονται με ψυχολογική πίεση.

Είναι λοιπόν σημαντικό να μάθουμε να ακούμε το σώμα μας και να βλέπουμε τα σωματικά συμπτώματα ως συναγερμό που μας προειδοποιεί για την ύπαρξη συναισθηματικών διαταραχών.