Καταπολεμώντας την Ψυχογενή Βουλιμία

Η βουλιμία ανήκει στις διαταραχές πρόσληψης τροφής και πρωτοεμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες ηλικίας 16-18 ετών. Οι ασθενείς ασχολούνται υπερβολικά με το βάρος τους, ενώ κατά περιόδους ενδίδουν σε παρορμητικές τάσεις υπερφαγίας (βουλιμικά επεισόδια). Τα επεισόδια αυτά δημιουργούν στο άτομο ενοχές και φόβο αύξησης βάρους, οδηγώντας το σε συμπεριφορές για «επανόρθωση», όπως πρόκληση εμέτου, λήψη καθαρτικών ή εντατική σωματική άσκηση. Η αυτοεκτίμησή του μειώνεται περαιτέρω και σύντομα ο φαύλος κύκλος επανενεργοποιείται.

Τα αίτια και οι παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση της ψυχογενούς βουλιμίας δεν είναι πλήρως ξεκάθαρα. Πρόκειται για έναν συνδυασμό βιολογικών και οικογενειακών παραγόντων, κοινωνικών αξιών και προσωπικών ιδιοσυγκρασιακών στοιχείων που αλληλεπιδρούν με αποτέλεσμα την εκδήλωση της διαταραχής. Φυσικά, οι επιδράσεις της βουλιμίας είναι καταστροφικές και καλύπτουν πολλές πλευρές της ζωής του ατόμου. Πέραν των σωματικών επιπτώσεων, που μπορεί να είναι απειλητικές για την ζωή, η συμπεριφορά του βουλιμικού ατόμου αλλάζει, καθώς κλείνεται σταδιακά στον εαυτό του και αποφεύγει τη σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων. Αναπόφευκτα, εντείνονται συναισθήματα μοναξιάς, θλίψης, ενοχών και αυτό-λύπησης.

Θεραπεία βουλιμίας

Η αναγνώριση και αποδοχή του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα για την θεραπεία της βουλιμίας. Για την καλύτερη αντιμετώπιση χρειάζεται ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει το ίδιο το άτομο, την οικογένειά του, τον διατροφολόγο και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

Ψυχοθεραπεία

Στην ψυχοθεραπεία γίνεται αρχικά ψυχοεκπαίδευση του ασθενούς σχετικά με τη διαταραχή. Σημαντικά σημεία που πρέπει να καλυφθούν είναι ο φαύλος κύκλος της διαταραχής και οι συνέπειές της, η αναγνώριση των λανθασμένων αρνητικών πεποιθήσεων και συμπεριφορών και η απόκτηση αυτό-ελέγχου.

Άλλες παρεμβάσεις

·Φαρμακευτική αγωγή: Κατά κύριο λόγο χορηγείται αντικαταθλιπτική αγωγή παράλληλα με την ψυχοθεραπεία.

·Διατροφή: ο διατροφολόγος μπορεί να θέσει ένα πρόγραμμα διατροφής προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ασθενούς, προκειμένου να επιτευχθεί ένα υγιές σωματικό βάρος και σωστές διατροφικές συνήθειες.

·Ενδονοσοκομειακή θεραπεία: σε σοβαρότερες μορφές, όταν η διαταραχή απειλεί την ζωή του ατόμου, γίνεται νοσηλεία για την άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας και την συμμετοχή της ασθενούς σε προγράμματα αντιμετώπισης διαταραχών πρόσληψης τροφής.

Μερικές συμβουλές αυτό-βοήθειας…

Αν πάσχετε από βουλιμία, φροντίστε να αναζητήσετε θεραπεία από κάποιον ειδικό. Είναι πράγματι δύσκολο να αντιμετωπίζετε μια τόσο σοβαρή διαταραχή, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνετε το μήνυμα από την κοινωνία και τα μέσα ενημέρωσης ότι το είσαι λεπτός σημαίνει ”επιτυχία”. Το να παραδεχτείτε ότι χρειάζεστε βοήθεια είναι δύσκολο και θέλει κουράγιο, είναι όμως σημαντικό για να κάνετε το πρώτο βήμα. Αν και δεν μπορείτε να θεραπεύσετε μόνοι σας την βουλιμία, ακολουθείστε τις παρακάτω συμβουλές αυτό-βοήθειας, σε συνδυασμό με την επαγγελματική παρέμβαση.

• Αναζητήστε υποστήριξη. Αν πάσχετε από ψυχογενή βουλιμία, μπορείτε τόσο εσείς, όσο και η οικογένειά σας να επωφεληθείτε από την ψυχοθεραπεία και τις ομάδες στήριξης. Τα μέλη των ομάδων, μπορούν να κατανοήσουν πραγματικά αυτό που περνάτε και μαζί να λάβετε αλλά και να προσφέρετε κουράγιο.

• Ακολουθείστε το θεραπευτικό πλάνο. Προσπαθήστε να μην παρεκκλίνετε από το πρόγραμμα διατροφής, ακόμη κι αν συναντήσετε κάποια δυσκολία στην εφαρμογή του. Με την τήρηση ενός χρονοδιαγράμματος, θα διακοπεί η απρόβλεπτη λήψη τροφής. Συζητήστε με τον ειδικό τους προβληματισμούς σας για την διατροφή αλλά και για την γυμναστική προκειμένου να σας πει ποιο είδος άσκησης –αν χρειάζεται- είναι καλό για εσάς.
• Ενημερωθείτε σωστά. Μάθετε πως λειτουργεί η βουλιμία και τι επιδράσεις μπορεί να έχει. Το να γνωρίζετε για την κατάστασή σας μπορεί να σας κινητοποιήσει να αναζητήσετε θεραπεία και να διατηρήσετε το θεραπευτικό σχέδιο.
• Ακολουθήστε σωστή διατροφή. Αντισταθείτε στην ανάγκη να κάνετε δίαιτα ή να παρακάμψετε κάποιο γεύμα, αφού αυτό μπορεί να πυροδοτήσει ένα βουλιμικό επεισόδιο. Η ρύθμιση της διατροφής σας (από κάποιον ειδικό) ώστε να λαμβάνετε τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμήσετε την βουλιμία. Οι υδατάνθρακες, για παράδειγμα, είναι απαραίτητοι γιατί στην απουσία τους ο οργανισμός καίει υποπροϊόντα λιπών (κενοσώματα) με βλαβερές συνέπειες.
• Φροντίστε να τρώτε πάντα στο κατάλληλο μέρος (κουζίνα, τραπεζαρία), αποφεύγοντας άλλες δραστηριότητες. Το γεύμα είναι μια συνειδητή και όχι αυτοματοποιημένη διαδικασία.
• Μην απομονώνεστε. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι η οικογένεια και οι φίλοι σας θέλουν να είστε υγιείς και μπορούν να σας στηρίξουν. Μην φοβηθείτε να μιλήσετε για το πρόβλημά σας και να εκφράσετε τους φόβους σας.
• Αντισταθείτε στην επιθυμία να ζυγίζεστε συχνά. Η συνήθεια αυτή, αφενός δεν προσφέρει πληροφορίες, αφού τα υγρά του σώματος διακυμαίνονται αρκετά, αφετέρου διαιωνίζει την υπερενασχόλησή σας με το σώμα και το βάρος. Προσπαθήστε να αραιώσετε τις ζυγίσεις και να τις κάνετε εβδομαδιαίες.
• Μην είστε σκληροί με τον εαυτό σας. Αν η έννοια του ιδανικού βάρους εκφράζεται με έναν συγκεκριμένο αριθμό, προσπαθήστε να εντάξετε μια κλίμακα διακύμανσης πχ. ±3.
• Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ποιο είναι το φυσιολογικό βάρος για το σώμα σας. Για τους άνδρες οι φυσιολογικές τιμές του Δείκτη Μάζας Σώματος είναι 19,5-24,5 και για τις γυναίκες 18,5-23,5. Υπολογίστε τον ΔΜΣ διαιρώντας το βάρος σας με το τετράγωνο του ύψους (kg/m²).
• Η πεποίθηση ότι με την πρόκληση εμέτου ισοφαρίζονται οι προσλήψεις τροφής είναι λανθασμένη. Οι απώλειες, για παράδειγμα, σε ηλεκτρολύτες δεν ισοφαρίζονται. Αντίθετα, η συμπεριφορά αυτή προκαλεί βλάβες στο στόμα, τον οισοφάγο και το στομάχι, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα που σας καθιστούν ακόμα πιο ευάλωτο σε μελλοντικά βουλιμικά επεισόδια.
• Εντοπίστε τις πιθανές συνθήκες και καταστάσεις που πυροδοτούν τα βουλιμικά επεισόδια. Σημειώστε τις ώρες, το μέρος και το είδος της πρόσληψης, καθώς και πιθανές σκέψεις και συναισθήματα που βιώσατε πριν, κατά και μετά το επεισόδιο. Εφόσον εντοπίσετε κοινά στοιχεία ή εκλυτικά αίτια (πχ. θυμός, μοναξιά, αναποφασιστικότητα), μπορείτε να μάθετε να τα αντιμετωπίζετε.
• Βρείτε ευχάριστες δραστηριότητες που θα σας αποσπάσουν την προσοχή από την υπερφαγία ή την πρόκληση εμετου. Αν παρατηρήσετε ότι το βουλιμικό επεισόδιο επέρχεται συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, φροντίστε να είστε τότε απασχολημένοι.
• Αποφύγετε ιστοσελίδες που υποστηρίζουν τις διαταραχές σίτισης. Αντίθετα βρείτε κάποιο θετικό πρότυπο που θα σας βοηθήσει να τονώσετε την αυτό-πεποίθησή σας.
• Η καταπολέμηση της βουλιμίας είναι δύσκολη διαδικασία και είναι φυσιολογικό να υπάρξουν εμπόδια και υποτροπές. Προετοιμάστε ένα σχέδιο αντιμετώπισης για τις αναμενόμενες συναισθηματικές μεταπτώσεις.
• Μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας. Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή σας με το να συγχωρείτε τον εαυτό σας και να αναγνωρίζετε τις προσπάθειες και τα κατορθώματά σας. Εστιάστε στα θετικά και πάρτε κουράγιο.

Όπως αναφέραμε, όταν ξεκινήσετε ένα θεραπευτικό πλάνο για τη βουλιμία θα συναντήσετε κάποιες δυσκολίες. Είναι σημαντικό να παραμείνετε δυνατοί και α υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι οι επερχόμενες σωματικές αλλαγές είναι αναμενόμενες και σημαίνουν μόνο ότι έχετε ξεκινήσει να θεραπεύεστε. Για παράδειγμα, με τη φυσιολογικοποίηση των γευμάτων, ίσως παρατηρήσετε σωματικές αλλαγές αφού ο οργανισμός είχε μάθει να καίει πολύ λίγο. Σιγά –σιγά οι καύσεις θα επανέλθουν στο φυσιολογικό. Μπορεί, ακόμα, να νιώσετε ένα βάρος στο στομάχι. Αυτό είναι επίσης λογικό και παροδικό, αφού το στομάχι για λόγους οικονομίας  είχε «ξεμάθει» την πέψη. Με την διακοπή των διουρητικών ίσως εμφανιστεί κάποιο οίδημα. Η χρόνια λήψη διουρητικών και η αφυδάτωση ωθούσαν τον οργανισμό να αμυνθεί με την κατακράτηση. Αν συνεχίσετε να τρώτε κανονικά, δεν θα το κάνει αυτό πλέον.

Αν το παιδί σας πάσχει από ψυχογενή βουλιμία…

Συνήθως οι γονείς τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για την διαταραχή του παιδιού τους. Αλλά όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην διαταραχή και η απόδοση ευθυνών δεν είναι ούτε βοηθητική ούτε τόσο ωφέλιμη. Αντίθετα, μπορείτε να εστιάσετε στο πώς θα βοηθήσετε και θα στηρίξετε το παιδί σας τώρα. Ρωτήστε το ίδιο τί μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε. Προτείνετε, για παράδειγμα, κάποιες οικογενειακές δραστηριότητες για μετά τα γεύματα, προκειμένου να παραμείνει απασχολημένο. Είναι καλό να προγραμματίζετε τακτικά οικογενειακά γεύματα, καθώς η διατήρηση σταθερού ωραρίου είναι σημαντική για την μείωση των επεισοδίων παρορμητικής υπερφαγίας. Αποφύγετε την αγορά «ανεπιθύμητων» και μη προγραμματισμένων τροφών (πχ. σοκολάτες). Επικοινωνήστε με το παιδί σας. Επιτρέψτε του να εκφράσει τα συναισθήματά του και ακούστε προσεκτικά τις σκέψεις και τις ανησυχίες του. Διαβεβαιώστε το ότι είστε δίπλα του και θα το στηρίξετε, και μην διστάσετε να μοιραστείτε μαζί του τις δικές σας ανησυχίες, πάντα χωρίς να αποδίδετε ευθύνες. Οι διαταραχές σίτισης επηρεάζουν ολόκληρη την οικογένεια, και όχι μόνο το άτομο που νοσεί. Αν δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε την βουλιμία του παιδιού σας, καλό είναι να αναζητήσετε επαγγελματικές συμβουλές από κάποιον ειδικό.