Υποστηρίζοντας τον ασθενή με καρκίνο

Η διάγνωση του καρκίνου μπορεί να είναι από τα πιο στρεσογόνα γεγονότα που βιώνουν οι άνθρωποι. Η δυσφορία συνεχίζεται ακόμα και πιο μετά από το αρχικό σοκ της διάγνωσης. Καθώς ξεκινούν την μακρόχρονη διαδικασία της θεραπείας, ίσως έρθουν αντιμέτωποι με νέα προβλήματα. Μπορεί, για παράδειγμα, να διαταραχτούν οι προσωπικές σχέσεις ή να νιώθουν συνεχή κόπωση και θλίψη. Μπορεί να ανησυχούν για τα συμπτώματα τους, την πορεία της θεραπείας ή το προσδόκιμο ζωής. Συχνά αντιμετωπίζουν διακρίσεις από τους εργοδότες ή από τις ασφαλιστικές εταιρίες. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να συμβάλουν στο χρόνιο στρες, το άγχος και την κατάθλιψη.

Γιατί είναι σημαντικό να αναζητήσουμε ψυχολογική υποστήριξη;

Η αναστάτωση είναι απόλυτα φυσιολογική αντίδραση στην διάγνωση του καρκίνου. Ωστόσο, τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να εμποδίζουν τους ανθρώπους να ασχοληθούν με πράγματα που είναι καλά για εκείνους και να τους ωθήσουν σε ανθυγιεινές συνήθειες. Για παράδειγμα, μπορεί να μην τρέφονται σωστά σε συχνότητα αλλά και ποιότητα, μπορεί να σταματήσουν την φυσική άσκηση και να μην ξεκουράζονται καλά το βράδυ. Σιγά σιγά αποσύρονται και αποφεύγουν να περνούν χρόνο με φίλους και συγγενείς. Παράλληλα μπορεί να έχουν επιβλαβείς για τον οργανισμό τρόπους αντιμετώπισης του άγχους όπως κάπνισμα, αλκοόλ, καφεΐνη και άλλες ουσίες. Η διάγνωση μπορεί να επιφέρει ψυχικές δυσκολίες όπως κατάθλιψη, που, σύμφωνα με έρευνες, μειώνει το προσδόκιμο της ζωής. Συχνά δυσχεραίνει την προσαρμογή και την θεραπευτική πορεία, καθώς πολλοί ασθενείς ματαιώνονται και αρνούνται να υποβληθούν σε χημειοθεραπείες ή χειρουργεία.

Πως μπορεί να βοηθήσει η ψυχοθεραπεία στην προσαρμογή;

Πρωταρχικός στόχος είναι να βοηθήσουμε τον ασθενή να αντεπεξέλθει στις σωματικές, συναισθηματικές και πρακτικές αλλαγές που σχετίζονται με τον καρκίνο και την θεραπεία του. Η κάθε μορφή θεραπείας μπορεί να είναι τραυματική και επώδυνη με αποτέλεσμα συχνά να απογοητεύονται οι ασθενείς και να μην θέλουν να συνεχίσουν. Είναι σημαντικό να μάθουμε στους ασθενείς στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, καθώς αναγνωρίζουν τις αντιδράσεις τους στο στρες και τις γνωστικές διεργασίες. Τέτοιες διεργασίες μπορεί να είναι καταστροφολογικές («έχω καρκίνο, άρα σίγουρα θα πεθάνω»), μοιρολατρικές («ό,τι παθαίνουμε στη ζωή μας αξίζει, άρα είμαι κακός άνθρωπος»), αυτομομφής («είμαι βάρος για τους άλλους, εγώ ευθύνομαι για τη θλίψη τους»), αλλά και άρνησης («τίποτα δεν με πτοεί, θα περάσει»). Με την ψυχοθεραπεία, οι ασθενείς εντοπίζουν τα βαθύτερα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από αυτές τις διαστρεβλώσεις (θυμός, θλίψη, πένθος, φόβος), ώστε να τις αντικαταστήσουν με πιο ρεαλιστικές και βοηθητικές σκέψεις. Πολλές φορές μια κρίση που απειλεί την ζωή του ατόμου μπορεί να είναι μια ευκαιρία για προσωπική ενδυνάμωση και αναθεώρηση των πιο άκαμπτων πεποιθήσεών μας.

Πώς (πρέπει να) διαμορφώνονται οι σχέσεις με τους στενούς μας ανθρώπους κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Για πολλούς ασθενείς, είναι βασικό ζήτημα να μπορέσουν να μιλήσουν για τον καρκίνο στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, στα παιδιά τους ή τους συντρόφους τους. Κατά τη διαδικασία της διάγνωσης και θεραπείας του καρκίνου, ο ασθενής πραγματοποιεί συνεχώς ιατρικές επισκέψεις και εξετάσεις και λαμβάνει πολλές πληροφορίες που δυσκολεύεται να ακούσει με ψυχραιμία. Χρειάζεται να είναι μαζί με κάποιο άτομο που θα το συνοδεύει και θα το στηρίζει σε αυτή τη δύσκολη φάση. Πολλές φορές είναι απαραίτητο να ζητούν υποστήριξη και συμβουλευτική και τα άτομα από το περιβάλλον του ασθενή, είτε για να διαχειριστούν το δικό τους άγχος και θλίψη είτε για να μπορέσουν να στηρίξουν συναισθηματικά και πρακτικά το αγαπημένο τους πρόσωπο. Σύμφωνα με έρευνα, οι σύντροφοι γυναικών με καρκίνο μαστού είχαν 40% περισσότερες πιθανότητες από άλλους άντρες να νοσηλευτούν για μείζονα κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές. Τα παιδιά, οι φίλοι και οι συγγενείς μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την ψυχοθεραπεία.

Τι γίνεται όταν ολοκληρωθούν οι θεραπείες; Ποια είναι η ψυχολογία του ασθενή τότε;

Τα άτομα μπορεί να χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη ακόμα και μετά το πέρας των θεραπειών. Έχουν ανάγκη να επιστρέψουν στην ζωή που έκαναν πριν από την διάγνωση, έχοντας όμως ενσωματώσει γνωστικά, συναισθηματικά και σωματικά την εμπειρία του καρκίνου. Πολύ συχνά υπάρχει ο φόβος της επανεμφάνισης της νόσου, που μπορεί και να επιβεβαιωθεί. Η επιστροφή στις καθημερινές ασχολίες και τις επαγγελματικές δραστηριότητες πρέπει να γίνει σταδιακά με βάσει τον χρόνο που χρειάζεται ο καθένας.

Τι θέση έχουν τα φάρμακα στην ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών;

Κατά την ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο, χορηγείται πολλές φορές και φαρμακευτική αγωγή. Ανάλογα με τον ασθενή, η αντικαταθλιπτική αγωγή με SSRIs μπορεί να έχει πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά όταν συνδυάζεται με ψυχοθεραπευτική υποστήριξη.

Το άρθρο μου δημοσιεύθηκε στο ygeiamou.gr.