Εργασιομανία και Επαγγελματική Δέσμευση: διαφορές και επιπτώσεις

Η εργασιομανία αναφέρεται στην υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με θέματα εργασίας σε βαθμό που κυριαρχεί σε όλους τους τομείς της ζωής του. Κάποια βασικά χαρακτηριστικά των εργασιομανών ανθρώπων είναι τα εξής:
• Αισθάνονται αναγκασμένοι να δουλέψουν λόγω εσωτερικών πιέσεων.
• Ακόμα κι όταν δεν δουλεύουν, τους απασχολούν συνεχώς θέματα της εργασίας.
• Εργάζονται περισσότερο από αυτό που τους αναλογεί (βάσει των καθηκόντων τους ή των προσδοκιών του εργοδότη) με κίνδυνο να προκαλέσουν προβλήματα σε άλλους τομείς της καθημερινότητάς τους.
Γι’ αυτούς λοιπόν η δουλειά είναι βασική προτεραιότητα, που τους καθορίζει και “πρέπει” να γίνει με τον πιο σωστό τρόπο. Πρόκειται για άτομα που διακατέχονται από μια εσωτερική πίεση να εργάζονται με τελειομανία και αποτελεσματικότητα.
Εργασιομανία και “επαγγελματική δέσμευση”
Συχνά, η εργασιομανία συγχέεται με την επαγγελματική δέσμευση και αφοσίωση, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικοί μηχανισμοί που κινητοποιούν αυτές τις διεργασίες. Στην δεύτερη περίπτωση (επαγγελματική δέσμευση) τα άτομα αισθάνονται ευχαρίστηση και πληρότητα καθώς εργάζονται, ενώ στην περίπτωση της εργασιομανίας, τα άτομα κινητοποιούνται από μια αίσθηση «υποχρέωσης» και εξαναγκασμού. Η στάση αυτή μπορεί να έχει κάποιες θετικές επιδράσεις, ωστόσο φαίνεται να υπερτερούν οι αρνητικές. Η εργασιομανία λοιπόν, συνδέεται με διάχυτα αρνητικά συναισθήματα (ενοχή, άγχος, θυμός, απογοήτευση) και αντίστοιχες εκφράσεις στη δουλειά (εκνευρισμός, στρες, επιθετικότητα), ενώ η επαγγελματική δέσμευση συνδέεται με ευχάριστα συναισθήματα όπως ευθυμία, επιμέλεια, αυτοπεποίθηση και αντίστοιχα ενθουσιασμό και ενδιαφέρον για την εργασία. Τέλος, οι δύο διεργασίες διαφέρουν ως προς τα αποτελέσματα που επιφέρουν: η επαγγελματική δέσμευση μπορεί να εμπλουτίζει την ποιότητα ζωής και τις σχέσεις του ατόμου, ενώ η εργασιομανία επιφέρει πολλές εντάσεις, όπως θα δούμε παρακάτω.
Συνέπειες εργασιομανίας
Για πολλούς, οι εργασιομανείς άνθρωποι θεωρούνται υπόδειγμα εργαζομένου, αφού είναι αφοσιωμένοι στο αντικείμενό τους και έχουν υψηλές επιδόσεις. Από την άλλη, η υπερβολική ενασχόληση μπορεί να δημιουργήσει άγχος, προβλήματα υγείας και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Επαγγελματικές επιπτώσεις: ενώ η εργασιομανία δημιουργεί θετικές προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης, σταδιακά μειώνεται η ικανοποίηση και η παραγωγικότητα του ατόμου. Επιπλέον, το στρες αυξάνεται ολοένα και περισσότερο φέρνοντας το άτομο στα όρια επαγγελματικής εξουθένωσης.
Κοινωνικές επιπτώσεις: οι δυσκολίες και η αίσθηση μη ικανοποίησης μεταφέρονται και στην οικογένεια του ατόμου. Η υπερενασχόληση του ατόμου με την εργασία έρχεται σε σύγκρουση με την φροντίδα και τις ανάγκες της οικογένειας, προκαλώντας συχνούς καυγάδες και συναισθηματική αποστασιοποίηση.
Προσωπικές επιπτώσεις: το άτομο χάνει την γενική αίσθηση ευχαρίστησης από την ποιότητα ζωής του και εξουθενώνεται συναισθηματικά. Το αυξανόμενο στρες προκαλεί διάφορα σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα, όπως αυτοάνοσα νοσήματα, ψυχοσωματικές δυσκολίες, κατάθλιψη και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι συνέπειες τις εργασιομανίας έρχονται σταδιακά χωρίς το άτομο να καταλαβαίνει τους κινδύνους. Είναι σημαντικό να υπάρχει όριο στην ενασχόληση με την εργασία, καθώς και άλλες δραστηριότητες που να δίνουν χαρά και ευχαρίστηση στο άτομο (χόμπυ, οικογενειακές δραστηριότητες, κα).