Ενδοσχολική βία: Πώς την αντιλαμβάνομαι; Ενδεικτικές συμπεριφορές και χρήσιμες συμβουλές για γονείς

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού (bullying) μεταξύ μαθητών λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα και τα κρούσματα ενδοσχολικής βίας την τελευταία δεκαετία σημειώνουν δραματική αύξηση. Αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, στο οποίο ο καθένας μας εύκολα κλείνει τα μάτια του και επαναπαύεται, ίσως γιατί πολλές φορές δεν γίνεται επαρκώς φανερό, ώστε να γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα του. Η ενδοσχολική βία εκδηλώνεται σαν επιθετική συμπεριφορά και μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, ψυχολογική και κοινωνική.

Οι περισσότεροι γονείς που τα παιδιά τους πάνε σχολείο, αγχώνονται στη σκέψη ότι μπορεί να πέσουν θύματα ενδοσχολικής βίας. Δεν γνωρίζουν πως να αντιδράσουν, τι πρέπει να πουν, τι να συμβουλέψουν, και γενικά με ποιον τρόπο θα σταματήσουν τη θυματοποίηση των παιδιών τους.

Επειδή λοιπόν πολλές φορές τα παιδιά-θύματα εκφοβισμού, δεν μιλάνε για την επιθετική συμπεριφορά που αντιμετωπίζουν στο σχολείο και κρύβουν τα συναισθήματά τους, είναι σημαντικό ο γονιός να γνωρίζει για την ύπαρξη του φαινομένου και να είναι ευαισθητοποιημένος.

Αυτές είναι οι ενδεικτικές συμπεριφορές που μπορούν να κάνουν ένα γονιό να σκεφτεί ότι το παιδί του μπορεί να είναι θύμα εκφοβισμού:

• Το παιδί ξαφνικά δεν θέλει να πάει σχολείο
• Παραπονιέται ότι είναι άρρωστο όταν πρόκειται να γίνει σχολική εκδρομή
• Επιστρέφει στο σπίτι με μελανιές
• “Χάνει” το χαρτζιλίκι του
• Έχει κακή διάθεση
• Δεν θέλει να βγει από το σπίτι
• Έχει επιθετική συμπεριφορά απέναντι στα αδέρφια του
• Πέφτει η σχολική του επίδοση
• Έχει αϋπνίες
• Απομονώνεται από παλιούς του φίλους

Σημαντικές διερευνητικές ερωτήσεις που μπορεί να κάνει ο γονιός το παιδί του και αν υποψιαστεί ότι είναι θύμα εκφοβισμού είναι οι εξής:

• Πώς ήταν η μέρα στο σχολείο;
• Με ποιους έπαιξες; τι παιχνίδια παίξατε;
• Σου άρεσαν αυτά τα παιχνίδια;
• Μήπως θα ήθελες να παίζεις με άλλα παιδιά;
• Υπάρχει κάτι που σε ενοχλεί στη συμπεριφορά αυτών των παιδιών;
• Θες να πας στο σχολειο αυριο;
• Υπάρχει κάποια ώρα που σου είναι δυσάρεστη εκεί;
• Θες να καλέσεις κάποιους φίλους για παιχνίδι;
• Υπάρχει κάποιο παιδί που δεν συμπαθείς;

Τι πρέπει να κάνει λοιπόν ο γονιός; Να κάποιες χρήσιμες συμβουλές:

• Να συζητήσει με το παιδί του για αυτό που συμβαίνει να μάθουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη λεπτομέρεια τι είδους βία που ασκείται και να το ξεκαθαρίσει ότι όλες οι μορφές βίας είναι απαράδεκτο φαινόμενο
• Να τονίσει στο παιδί ότι έχει το δικαίωμα να αισθάνεται ασφάλεια στο σχολείο του και ότι δεν χρειάζεται να αποδέχεται να του φέρονται με αυτό τον τρόπο
• Να παροτρύνει το παιδί να προσπαθεί να βρίσκεται σε ασφαλή μέρη, να μην είναι μόνο του, να είναι με ομάδα φίλων. Οι θύτες δύσκολα ενοχλούν κάποιον που περιτριγυρίζεται από άλλους!
• Να καθοδηγήσει το παιδί για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσει την κατάσταση: Συνήθως η καλύτερη τακτική είναι να δείξεις σε αυτόν που του επιτίθεται ότι δεν ανέχεται αυτή τη συμπεριφορά. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανταποδώσει. Αντίθετα θα πρέπει να πεις στο παιδί που τον παρενοχλεί ότι δεν του αρέσει αυτό που γίνεται και ότι πρέπει να σταματήσει. Στη συνέχεια το ίδιο να απομακρυνθεί. Είναι αποδοτικότερο να μιλήσει με ήρεμο τόνο. Εάν το παιδί φοβάται να μιλήσει μόνο του, καλό είναι να βρίσκεται μαζί του κάποιος άλλος.
• Εάν κάποιος του επιτεθεί, θα πρέπει να το αναφέρει αμέσως σε ένα δάσκαλο.
• Να ενισχύσει το παιδί στο να συμμετέχει σε ομάδες με κάποιο αντικείμενο ενδιαφέροντος, π.χ. κάποιο σπορ, ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να γνωρίσει και άλλα παιδιά με παρόμοια ενδιαφέροντα, ώστε να μοιραστεί η απομόνωσή του και η στεναχώρια του, και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στον εαυτό του και η αυτοπεποίθησή του.
• Να ενημερώσει ο γονιός μόνος του ή μαζί με το παιδί το σχολείο ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του παιδιού